Interview Joke Pallada
Kortgeleden kwam het boek Sjeng van Dalsum –Nagelaten werk uit. In dit boek verwerkte de auteur Joke Pallada de biografie en een aantal kunstwerken van de kunstenaar Sjeng van Dalsum. Hoe ze daar toe gekomen is, hoe ze actief columnschrijfster is en wat haar nog meer bezighoudt lees je in dit leuke interview met Joke Pallada.
Wie is Joke Pallada, de auteur achter Sjeng van Dalsum – Nagelaten werk?
Ik ben mijn carrière begonnen als tijdelijk docente Nederlands op een MBO-school voor detailhandel en heb me, omdat er toen weinig werk was voor leraren Nederlands, via avondstudie omgeschoold tot GZ-psycholoog. En nu ben ik gepensioneerd.
Na een huwelijk van 25 jaar ben ik gescheiden van mijn eerste man, met wie ik een zoon en een dochter heb. En door mijn dochter heb ik een pretletter van een kleindochter van bijna tweeëneenhalf.
In 2007 ontmoette ik Sjeng, begin 2009 zijn we getrouwd en eind 2015 is hij -na een kort ziekbed- overleden, dus nu ben ik een gescheiden weduwe.
Ik kan redelijk lekker koken en ben dol op Spaans, Italiaans, Indonesisch en Thais eten. Ik houd van theater, cabaret, literatuur, kunst, fotografie, muziek, film en reizen (wie niet zou ik bijna zeggen?). Qua muziek houd ik van Nederlandse artiesten zoals De Dijk, Jurk, Alex Roeka, Bram Vermeulen, Jan de Wilde, Caro Emerald, Fernando Lameirinhas, Herman van Veen, Blöff, Karin Bloemen, Lenette van Dongen, Jeroen van Merwijk, Zijlstra, enzovoort, enzoverder. Zelf zing ik alleen in de badkamer en in de auto op lange, eenzame ritten.
Wat heeft jou geïnspireerd om dit boek te schrijven?
Ik wilde in eerste instantie een klein boekje met afbeeldingen maken als bedankje voor de aanwezigen bij de crematie van Sjeng. Toen ik daarmee begon, bleek dat er veel meer tekeningen en schilderijen van Sjeng waren dan ik dacht. Dus ik heb als bedankkaartje toen een losse tekening van hem gebruikt, met in mijn achterhoofd dat dat boekje met afbeeldingen van wat hij destijds had gemaakt er nog wel een keer zou komen.
Sjeng was de enige zoon van Albert van Dalsum, de legendarische toneelspeler van de grote gebaren, die al is overleden in de jaren 70. Sjeng beheerde de nalatenschap van zijn vader en sleepte zijn hele leven schilderijen, tekeningen en documenten mee, ook van zijn van tante, tekenares Ro Mogendorff. Met dat materiaal heeft hij voor allebei een website gemaakt en in het laatste jaar voor zijn dood had hij al contact gelegd met het Instituut voor Cultureel Erfgoed om het werk ergens definitief onder te brengen en was hij begonnen met het fotograferen en archiveren van de kunstwerken. Het grootste deel van de tekeningen van zijn tante lag in een archief/tekeningenkast. Letterlijk meer dan duizend kunstwerken lagen daar in verschillende lades. Het was een heel werk om alles te documenteren en te beschrijven. De rest van de grotere kunstwerken stond in onze berging en er was ook een klein stukje waar enkele dingen van Sjeng zelf stonden, maar die waren niet belangrijk, zei hij.
Voordat Sjeng overleed had ik hem beloofd dat ik de nalatenschap zou afwerken. Daar ben ik na zijn dood mee bezig geweest. Ik ben verder gegaan met archiveren, heb de contacten met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed aangehaald en een groot deel van het werk van zijn vader en zijn tante door hen op laten halen. Ik had contact met het Joods Historisch museum over documenten van zijn tante en ik heb dingen van zijn vader ondergebracht bij de Bijzondere Collectie van de Universiteit van Amsterdam en bij het museum van Eenigenburg waar de familie een flink aantal jaren heeft gewoond.
Ik wist natuurlijk dat Sjeng, voordat hij psycholoog was geworden, kunstenaar was geweest, dat hij opgeleid was aan Kunstacademies in Amsterdam en Antwerpen en dat hij in de jaren zeventig met zijn toenmalige vrouw door Frankrijk was gereisd om te schilderen. We hadden ook een paar werken uit die tijd aan de muur hangen, maar toen ik -eigenlijk pas na een jaar, toen ik inmiddels verhuisd was- de tijd nam om ook de spullen van Sjeng zelf goed te bekijken, kwamen er uit andere lades zeker 500 tekeningen en schilderwerken tevoorschijn en ik dacht: wat doodzonde dat hij daar nooit echt wat mee gedaan heeft.
Ik heb ook toen pas de tijd genomen om de archiefdozen te bekijken, waarin familiefoto’s en brieven van en naar zijn familie zaten + aantekeningen en dagboeken. Daarbij bleek dat hij jarenlang zijn agenda’s als dagboek had gebruikt en ook veel op papier had gezet over zijn leven. Daardoor wilde ik alsnog dat afbeeldingenboekje maken en het een klein beetje uitbreiden door er wat informatie aan toe te voegen over hoe Sjeng kunstenaar was geworden en waarom hij ermee was gestopt. Maar nadat ik mijn eerste stuk tekst aan een professional had laten lezen, vroeg die zich af waarom ik er niet meteen een wat uitgebreider boek van zou maken omdat er zoveel meer uit te halen zou zijn. Maar dit boek moest uitsluitend over Sjeng gaan, want anders werd het een vijfjarenplan en dat duurde me te lang. Enfin, nu ligt er dus een boek met veel meer afbeeldingen dan ik in eerste instantie van plan was, met drie keer zoveel tekst dan ik had voorzien, maar het gaat uitsluitend over Sjeng. Ik vind het leuk om het boekje te presenteren ter gelegenheid van wat Sjengs 75ste verjaardag zou zijn geweest.
Was het moeilijk om aan de hand van brieven, dagboeken en gesprekken het leven van iemand anders te beschrijven?
Nee, dat vond ik niet. Die brieven, dagboeken en gesprekken vormden een mooie aanvulling op wat ik al van Sjeng wist door wat hij mij had verteld en had laten zien. Wat ik wel moeilijk vond was wat ik wel en wat ik niet uit die privégeschriften naar buiten kon en wilde brengen.
Je beheert en exploiteert de nalatenschap van Jean Paul van Dalsum, zijn vader Albert van Dalsum en zijn tante Ro Mogendorff, hoe ben je daar zo bij terecht gekomen?
Via mijn huwelijk met Sjeng. Hij was, als laatste in de lijn, de beheerder van de nalatenschappen en dat heeft hij zijn hele leven ook zorgvuldig gedaan. Tijdens ons huwelijk heb ik dat beheer natuurlijk van dichtbij mogen aanschouwen en in het halfjaar voor zijn dood ben ik nauwer betrokken geweest bij het plaatsen van een groot deel van de kunstwerken bij het Instituut voor Cultureel Erfgoed, het Joods Historisch Museum en de bijzondere collectie van de Universiteit van Amsterdam (het Allard Pierson Museum). Bovendien heeft Sjeng aan mij het beheer van de beide websites overgedragen.
Wat hoop je dat lezers uit jouw boek zullen halen, is er bijvoorbeeld een achterliggende gedachte?
Ik hoop dat mijn lezers zien wat een goeie tekenaar/kunstschilder Sjeng geweest is en wat voor prachtig werk hij heeft gemaakt. Hij had een hele grote kunnen worden. Bovendien denk ik dat het interessant is om te lezen dat een goed kunstenaar zichzelf soms niet eens zo goed vindt en dan om familieredenen zijn penseel aan de wilgen hangt. Want de meeste kunstenaar leven uitsluitend voor zichzelf en hun kunst. De familie komt over het algemeen op de tweede plaats, getuige het gezin waar Sjeng zelf uit voortkwam.
Je schrijft ook diverse columns en verhalen, kun je hier iets over vertellen?
Ik schrijf al een aantal jaren op verschillende blogplatforms, maar het meest op mijn eigen platform bij WordPress: www.jokezelf.nl . De columns gaan over alles wat mijn aandacht trekt, of over zaken die mij privé bezighouden. Ze kunnen gaan over gisteren, maar ook over vandaag en morgen. En letterlijk alles kan een onderwerp zijn: familie, werk, vrijwilligerswerk, vakantie, politiek. En de ene keer schrijf ik wat vaker dan de andere keer.
Verder schrijf ik sinds kort ook voor Hoe Vrouwen Denken en voor Hoe Ouderen Denken, want ik ben vrouw, oud (66 jaar) en ik denk, dus wat wil een mens nog meer?
En in mijn verhalen zit meestal een kern van waarheid, al is het meeste vaak volledig uit mijn duim gezogen. Want ik begin meestal met een waargebeurd iets, maar als ik eenmaal schrijf, gaat mijn fantasie alle kanten op.
Je hebt nu een biografie geschreven, is er nog een ander genre waar jij je als auteur ook wel eens aan zou willen wagen en waarom?
Ik zou nog wel eens een roman willen schrijven. Ik schrijf al jaren korte verhalen en soms zijn het aanzetten tot iets wat veel langer zou kunnen worden. Mijn vaste lezers roepen dan meteen; wij willen een vervolg, hoe gaat het verder? Maar dan plopt er alweer een ander idee mijn hoofd binnen en dan zit ik toch alweer op het volgende korte verhaal.
Waar kies je zelf voor als lezer zijnde, ga je dan ook voor een biografie of liever voor iets uit een ander genre?
Het liefst lees ik liefst bundels korte verhalen en Nederlandse literatuur. Ik houd van detectives en ik ben ook fan van Haruki Murakami. Maar zo af en toe lees ik wel eens een biografie, als die toevallig voorhanden is, of als hij een goede recensie krijgt.
Ben je naast het schrijven nog actief met andere bezigheden?
Zeker, ik ben museumwacht bij het Schooltje van Dik Trom in Etersheim en ik beheer hun Facebookpagina. Museumwacht houdt in dat je een of meerdere keren per maand een ochtend of een middag in het museumpje staat om kaartjes te verkopen, mensen rond te leiden in het oude een-klassige schooltje en ze het een en ander te vertellen over de geschiedenis van het Schooltje en de dan lopende tentoonstelling. Verder draai ik mee in het bestuur van de Vereniging van Eigenaren van het appartementencomplex waar ik woon. En één of twee keer per veertien dagen reserveer ik een hele dag voor mijn kleindochter. Ik amuseerde me met mijn eigen kinderen al kostelijk, leuk, maar dit is zó hartstikke leuk, dat kun je je bijna niet voorstellen als je zelf nog geen oma bent.
Tot slot, wat kunnen wij van jou in de toekomst nog meer verwachten?
Ik blijf in ieder geval verhalen schrijven en ik denk dat ik binnenkort nou eindelijk eens een verhalenbundel ga uitgeven. Dat staat al zo lang op mijn lijstje, daar kan ik nu echt niet meer omheen. En verder wil ik me naar aanleiding van deze biografie in principe nog verder verdiepen in de familierelaties van de families Van Dalsum en Mogendorff, want het is een erg interessante familie, met een ongewone achtergrond. Als ik van het onderzoek naar die onderlinge relaties een vijfjarenproject zou kunnen maken, komt er misschien op de wat langere termijn nog wel een familiesaga uitrollen. Maar of me dat gaat lukken? De toekomst zal het leren.
Kijk voor meer informatie over Joke Pallada op Gravatar https://en.gravatar.com/jokezelf
