Het geheim van de nachtwacht – Marc Pos
In Het Geheim van De Nachtwacht neemt auteur en programmamaker Marc Pos je mee op een waanzinnig avontuur: de reconstructie van De Nachtwacht. Voor het tv-programma Het Geheim van de Meester werden eerder al dertig kunstwerken gereconstrueerd. Alle opgedane kennis en ervaring worden nu ingezet voor de reconstructie van De Nachtwacht, letterlijk en figuurlijk een van de grootste meesterwerken ter wereld.
Het team, bestaande uit Lisa Wiersma, Michel van de Laar, Thijs Hagendijk en Joris Dik, staat voor een ongelofelijke uitdaging. Tijdens het proces wordt pas duidelijk hoe omvangrijk dit project is: er is extra hulp nodig bij het schilderen en het team stuit op problemen met de onderschildering. We volgen het team tijdens hun zoektocht die uiteindelijk leidt tot een reconstructie waarmee het niet alleen in de voetsporen van Rembrandt treedt, maar ook het geheim van De Nachtwacht voor het publiek ontrafelt.
Dit boek is tot stand gekomen na aanleiding van de tv serie ‘ Het geheim van de meester’ waarin een team professionals Rembrandt zijn ‘Nachtwacht’ reconstrueren. Het was een super groot team maar op de voorgrond staan Lisa Wiersma de kunstschilder, Michel van der Laar de restaurator, Thijs Hagendijk de wetenschapshistoricus en tot slot Joris Dik de materiaaldeskundige. Rembrandt wordt in 1606 geboren als negende kind van een redelijk welvarend molenaar in Leiden. Hij kan goed tekenen en op zijn zestiende gaat hij voor het eerst in de leer bij meester schilder Jacob van Swanenburgh. In 1642 legt Rembrandt de laatste hand aan zijn wereldberoemde schilderij ‘ De Nachtwacht’.
Dit boek herbergt heel veel informatie over wie Rembrandt was een hoe zijn leven was. Een rumoerig leven wat betreft de liefde, maar zijn kunst werd er alleen maar sterker door. Tien jaar na het afronden van ‘De Nachtwacht’ komt Rembrandt in financiële problemen en laat hij zichzelf failliet verklaren. Samen met zijn nieuwe liefde Hendrickje leeft hij verder in de anonimiteit maar niet zonder dat zijn ziekelijke verzameldrang doorgaat. De meesterlijke schilder sterft een eenzame dood in 1669, één jaar na de dood van zijn zoon Titus, en komt door zijn gebrek aan financiële middelen in een huurgraf te liggen zonder gedenksteen. Geen waardig rustplaats voor een grootmeester in de schilderkunst als je het mij vraagt, maar helaas is er geen andere mogelijkheid. Ook ontbreken in dit boek (uiteraard zou ik bijna zeggen) de interviews met de vier specialisten van het team niet. Heel mooi hoe zij persoonlijk aankijken tegen dit project en zijn meester, wat voor gevoel alles ze geeft en hoe ze dingen hadden willen doen en zien. Ik weet helemaal niks van ‘De Nachtwacht‘ totdat ik dit boek in handen kreeg en ik heb mijn ogen uitgekeken (en gelezen) er staan zulke bijzondere feiten in, bijvoorbeeld dat het formaat van ‘De Nachtwacht’ niet meer klopt met het origineel uit 1642, omdat het in 1715 verplaatst is van de grote Doelenzaal naar het stadhuis en het bijgesneden moest worden om passend te maken voor het stadhuis. Echt hele bijzondere weetjes staan er in dit boek. Het Rijksmuseum is bijvoorbeeld al 2jaar bezig om ‘De Nachtwacht’ te onderzoeken, dit project heeft de naam ‘Operatie Nachtwacht’ gekregen. Zonder de medewerking van dit project hadden ze nooit deze reconstructie kunnen maken. Tegenslag na tegenslag komt het team tegen, maar door gaan ze zeker, alles voor de perfecte reconstructie en zo waarheidsgetrouw mogelijk. Wat soms de opties beperkt maar wel zo dicht mogelijk bij Rembrandt. Heel tof is dat je in het gehéle proces wordt meegenomen, niet alleen wie het deden en hoe ze schilderen. Nee, ze nemen je mee in de kleinste details en feiten, bijvoorbeeld hoe ze de verf maakten uit grondstoffen(zwart van verkoolde beenderen of oker kleur uit verhitte aarde). Echt een prachtig stukje wat je meekrijgt en waardoor je dus héél veel inzicht krijgt in hoe ingewikkeld en tijdrovend dit proces was. Er is niks, maar dan ook niks, standaard aan dit schuttersstuk van Rembrandt. Een schilderij als dit mag je toch wel vergelijken met een klassenfoto waarbij iedereen even belangrijk is, maar op ‘De Nachtwacht’ van Rembrandt is dat absoluut niet het geval, en dat maakt het schilderij nog meer bijzonder. Want waarom heeft Rembrandt dit zo gedaan? En zijn hier klachten over gekomen vanuit de opdrachtgever van het schilderij? Rembrandt breekt met zijn schilderij dan ook de standaard voor een schuttersstuk, dat altijd bestaat uit een stijve, ongemakkelijk ogende opstelling waarbij iedereen goed te zien is. Bijzonder is ook dat na Rembrandt zijn schuttersstuk, dit fenomeen ophield met bestaan. Toeval? of was Rembrandt z’n schilderij het hoogtepunt? Ook heel interessant is dat er verteld wordt wie er eigenlijk op die schilderij, dit schuttersstuk, staan. Dat zijn de mannen uit wijk II, de wijk ten noorden van de Nieuwe kerk, tussen het Damrak en Singel tot aan de onze Lieve vrouwensteeg, een compagnie van 190 man. Een rijke company te zien aan het schilderij.
Na een jaar werk en een half jaar daadwerkelijk schilderen in de reconstructie af. En dan begint het werkelijke avontuur…. Wat vinden mensen ervan?
Een prachtig boek, die mij als lezer en geïnteresseerde in Rembrandt, heel veel heeft geleerd en laten zien. Echt een boek om aan iedereen te laten lezen maar vooral te laten zien omdat ‘De Nachtwacht’ toch echt Nederlands trots is en heel bijzonder om zoveel over te leren. De foto’s van ‘De nachtwacht’ geven je een prachtige blik op het schilderij en zorgen ervoor dat je het (nogmaals) wilt gaan zien. Zoveel detail en zoveel kracht als de foto’s je laten zien, dan wil je het werk ook in het echt beleven, voelen en bekijken. 175 Bladzijden lijkt misschien weinig maar geloof mij, het boek voelt aan en leest alsof het 1000 bladzijden zijn, dus laat je niet ‘afschrikken’ door het aantal bladzijden. Het is zijn geld meer dan waard.
Uitgeverij: TerraLannoo
ISBN: 9789089898852
Pagina’s: 175
Prijs: € 32,50
