Interview Liane Baltus
De Hebban|Crimezone Debuutprijs 2014 is een prijs waar veel beginnende auteurs van dromen. Inmiddels zijn de eerste vijf genomineerden bekend, maar jij, als lezer, mag mede bepalen wie de zesde en tevens laatste debutant is om op de shortlist te komen. Eén van de kanshebbers is Liane Baltus, een fantasy/thriller auteur die debuteerde met Het derde verbond. Haar boek is door zowel recensenten als lezers goed ontvangen door de vele lagen die het verhaal bevat. Hoog tijd om deze bevlogen schrijfster aan het woord te laten over haar debuut en zichzelf.
Hoe zou jij Liane omschrijven als zij een vriendin van jou was?
Liane is iemand die stevig in haar schoenen staat, doortastend te werk gaat en enthousiast de leiding neemt in allerlei activiteiten. Omdat ze geleerd heeft bepaalde delen van zichzelf niet te laten zien, komt ze soms ondoorgrondelijk over op anderen.
Vriendschap met haar zit niet in vaak zien, maar in intens zien. De laatste twee jaar is dat alleen maar erger geworden, nu ze eindelijk haar boek heeft geschreven, wat haar geen vriendschap heeft gekost, eerder nieuwe vriendschappen heeft opgeleverd.
Bij een spelletje woorden associëren komt zij geheid met woorden die je nooit raadt, wat wel weer veel pret oplevert. Ze denkt over veel dingen in het leven heel anders na dan de meeste mensen in mijn vriendenkring, maar dat maakt de gesprekken met haar juist interessant. Haar andere kijk belicht zaken van een andere (spirituele) kant.
Ik verwacht dat ze diep over Het derde verbond heeft nagedacht. Niets is toevallig, tot aan de namen van de hoofdpersonages en de keuze van de muziek toe, en dat heeft ze mij zeker al een paar keer verteld tijdens een etentje. Tijdens het lezen van het verhaal, herken ik veel van Liane. Dan herken ik haar kijk op de thema’s leiderschap, macht, vertrouwen, liefde en familierelaties die ze in haar verhaal heeft verwerkt. Tot slot denkt Liane haar hele leven al in kleur. Het verzinnen van een wereld waarin mensen werken met kleuren energie vind ik daarom typisch iets voor haar.
Er valt mij meteen iets op in je antwoord: Niets is toevallig in Het Derde Verbond. Stel dat ik nu een etentje met jou heb, wat zou je mij dan daarover vertellen?
Wat ik je vertel, hangt af van de scene waar we over praten. Laten we beginnen met het nummer ‘Nothing compares to you’ waar Helena halverwege het boek naar luistert. Ik heb niet voor de uitvoering van Sinéad O’Connor gekozen, maar voor het duet tussen Prince en Rosie Gaines. In dit duet zingen ze met elkaar over hun gevoel. Er zit balans in juist omdat het door een man én door een vrouw wordt gezongen. Het nummer vertelt mij tussen de regels door dat niet alleen Helena afhankelijk is van Mica, maar dat hij dat omgekeerd ook is van haar.
Een ander voorbeeld is het nummer ‘Love hurts’ van Incubus. Luister naar de song. Een paar stukjes: ‘I only want the truth’, dat is waar Helena op dat moment behoefte aan heeft.
‘Love sings, When it transcends the bad things’ gebeurt dit op dat moment in het verhaal?
‘Have a heart and try me, cause without love I won’t survive’ zegt voor mij alles over Helena’s gemoedstoestand. En zo kan ik nog wel even verder gaan. Er is nog een andere reden waarom ik dit nummer voor mijn verhaal koos. Incubus is de naam van de band, echter een incubus is ook een mannelijke demon die ’s nachts slapende vrouwen verleidt. Voor mij is het een knipoog, verwijzend naar het gedrag van Mica, hoe zuiver is hij naar Helena? En neem het nummer ‘Killing in the name’ van Rage Against The Machine. De Amerikaanse soldaten komen op een heel specifiek moment in het nummer binnen in de ruimte op het vliegdekschip waar Helena verblijft. Is je dat opgevallen? Op dat moment transcendeert het nummer van ‘doe wat je verteld is’ naar ‘Bekijk het, ik doe niet wat mij verteld is’ (vrij vertaald).
Waarschijnlijk heb ik je aan het eind van het etentje doorgezaagd over alle muziek in ‘Het derde verbond’.
En dan hebben we het nog niet gehad over de betekenis van kleur en namen in mijn verhaal. Een tipje van de sluier. Neem de tegenstelling in de namen Tygo (goed lot, geluk) en Mara (bitter, bedroefd, maar ook de personificatie van het kwaad in het boeddhisme). Beide uitersten houden elkaar in evenwicht, dus wat is Mara’s invloed geweest op Tygo? Ik kan alleen benadrukken dat balans belangrijk is in Experiaan. Mara en Tygo hielden elkaar in evenwicht. In hoeverre is dat na haar dood nog steeds zo?
Op Facebook las ik dat je momenteel behoorlijk aan het spelen bent met het tweede deel. Welke aspecten zorgen ervoor dat je nu aan het worstelen bent?
Mensen uit Experiaan gaan anders met elkaar om dan in onze samenleving gebeurt. Helena zit daar middenin, met ook nog eens alle ogen op haar gericht. Mica vindt zaken normaal, waar Helena minimaal (en dan druk ik het nog zacht uit) haar vraagtekens bij zet.
En ik kan dat verschil niet uitleggen in een paar regels als: In Experiaan vinden ze nu eenmaal dat… Deze informatie maakt het verhaal dodelijk saai. Daarom moet het verschil in omgangsvormen, waarden en gebruiken duidelijk worden uit het gedrag van de hoofdpersonen. Zoals het er nu naar uit ziet, stevent Helena af op een frontale botsing met verschillende Experiaanse mensen, waaronder Mica.
En mijn worsteling zit in het feit dat ik het liefst de confrontatie tussen Helena en Mica wil vermijden. Erover schrijven schuurt tegen mijn eigen normen en waarden aan. Ik bedoel, hoeveel leed kan ik Helena aandoen? Tegelijk weet ik dat ik niet het uiterste uit dit verhaal haal, als ik geen conflict laat ontstaan tussen Helena en Mica. Dat voelt alsof ik een kans laat liggen om het verhaal diepgang te geven. Of om met de woorden van Experiast Tygo te spreken: ‘Zonder schaduwkant is er geen groei mogelijk.’
Ik ben nu met de eerste versie van het tweede boek bezig. Als het gaat zoals in ‘Het derde verbond’ dan ga ik met elke volgende versie steeds meer de uitersten van mijn eigen grenzen opzoeken én oprekken.
Ik begrijp hieruit dat de personages als een deel van jezelf zijn gaan voelen?
Natuurlijk ken ik de personages heel goed en voelen ze heel vertrouwd, in die zin zijn ze zeker een deel van mezelf, maar dat bedoelde ik niet.
Bij de eerste versie van Het derde verbond vroeg ik me af wat ik van mijn verhaal zou vinden als ik een recensie zou schrijven. Het antwoord was dat ik me er te makkelijk vanaf had gemaakt. Ik liet te veel over aan de invulling van de lezer. Zoals de manier waarop Experiaan oorlog voert, in de eerste versie vond ik het moeilijk om daarin een keuze te maken. Wat kunnen ze wel, wat kunnen ze niet? Zijn ze onoverwinnelijk of hebben ze een achilleshiel? En welke is dat dan? En wat vindt Helena daarvan?
Daarnaast waren al mijn personages veel te conflictmijdend en daarmee te lief voor elkaar.
In de tweede versie heb ik daarom meer de uitersten opgezocht. Er zat meer wrijving tussen personages en wat ze in het boek meemaakten werd duidelijker en daarmee ook harder. Ik merkte dat het verhaal meteen veel spannender werd. In de derde versie heb ik opnieuw dingen wezenlijk uitvergroot en verhard. Opnieuw merkte ik dat het mijn verhaal ten goede kwam.
In het boek dat ik nu aan het schrijven ben, merk ik dat ik van mezelf meteen die uitersten moet opzoeken. En dat valt niet mee. Ik heb nu al een paar lijnen in het verhaal waarvan ik denk ‘dat is eigenlijk heel heftig om mee te maken.’ Om dat op te schrijven is voor mij de uitdaging.
Komt dat misschien omdat je in het echte leven moeite hebt met conflicten en heftige situaties of kwam het door wat je eerder zei?
Het komt door wat ik eerder zei. Juist omdat ik de grenzen voor mezelf heb opgezocht, voer ik nu interessante gesprekken en merk ik dat sommige mensen heel anders kijken naar mijn hoofdpersonen dan ik zelf doe.
Vorige week vertelde iemand mij dat zij niet begreep hoe Helena in staat is liefde voor Mica te voelen. Het kwam erop neer dat zij Mica een gevaarlijke man zonder geweten vond omdat hij in staat is genadeloos duizenden militairen te doden. We hebben een pittige discussie gevoerd over de vraag of in onze wereld een Amerikaanse of Russische president die jonge mensen naar het front stuurt wezenlijk anders is dan Mica. Gaat de vrouw van zo’n president bij hem weg omdat hij deze mensen de dood in stuurt? Houden zijn kinderen niet meer van hem? Is het anders als je alleen het bevel geeft, waardoor de wereld daarna wel te maken krijgt met een grote hoeveelheid getraumatiseerde soldaten die terugkomen uit zo’n oorlog?
Het leukst vind ik dat er geen zwart-wit antwoord is op deze vragen juist omdat het bij lezers ook hun eigen normen en waarden raakt.
Ik vind zelf dat er iets te zeggen valt voor Mica’s leiderschap, juist omdat hij zelf de verantwoordelijkheid volledig op zich neemt voor wat er gebeurt in zijn oorlog. En ja, hij is levensgevaarlijk, hij weet dat ook en stelt zijn eigen regels hoe hij daarmee om wil gaan.
Je wilt dus je personages menselijk maken of ligt het anders?
Ik wilde een gevaarlijk personage creëren, die heel menselijk lijkt en het tegelijk niet volledig is naar Aardse maatstaven. Zodra ik met een Experiaanse bril kijk naar Mica, dan is hij niet abnormaal. Onze conditionering maakt hem anders. Ik vroeg en vraag mij nog steeds af hoeveel van ons mens-zijn gecreëerd wordt in onze opvoeding. En hoeveel ruimte geven we elkaar als we anders zijn? Dat vraagstuk maakt onderdeel uit van het verhaal dat ik nu schrijf, maar daar wil ik nog niet teveel over kwijt.
Klinkt heel interessant. Dus eigenlijk probeer je onbewust te laten zien dat vooroordelen je denken vertroebelen en zorgen dat je maar op één manier naar een mens of situatie kan kijken terwijl er zoveel meer kanten zijn?
Het gaat niet om vooroordelen, maar om authenticiteit. In feite is Mica met de paplepel ingegoten dat hij trouw moet zijn aan zichzelf en daarom verantwoordelijkheid draagt voor alle keuzes die hij maakt. Ook al is hij volwassen, deze les had hij niet doorgrond. Hij hield vast aan de normen en waarden in zijn energielijn en vertrouwde daarop. In die zin zijn de gebeurtenissen in ‘Het derde verbond’ cruciaal voor zijn verdere ontwikkeling. Mede dankzij Helena zal hij een herbezinning gaan doormaken op de waarden waar hij wel en waar hij niet (meer) achter kan staan om uiteindelijk zijn eigen authenticiteit te vinden.
Even iets anders. Je bent nu bezig met deze serie, maar heb je ook al andere ideeën voor andere verhalen in gedachten?
Ideeën heb ik genoeg, maar mijn focus ligt nu vooral op een nieuw verhaal met Mica en Helena in de hoofdrol. Ik heb een heel nieuw plot wat ik eerst wil uitwerken, voordat er ruimte in mijn hoofd is voor andere verhalen.
Wat voor reacties heb je tot nu toe op Het derde verbond gekregen?
Een diversiteit aan reacties heb ik gekregen. Waar ik heel blij mee ben is dat mensen het verhaal ieder op hun eigen manier lezen.
Sommige lezers focussen zich op de relatie tussen Helena en Mica, andere lezers vinden de intrige en de machtspelletjes die zowel aan aardse als aan Experiaanse kant gespeeld worden interessant. Er zijn ook mensen die smullen van het energiesysteem in het boek. Zij reageren vooral op de kleuren energie en maken een vergelijk met de energie in chakra’s.
Ik heb één recensie gelezen waarin de recensent aangaf dat ze Mica een Creep vindt, met een hoofdletter C en hem regelmatig een boek naar zijn fictieve hoofd wilde slingeren. Een dik boek welteverstaan. Fantastisch vond ik dat. Ze reageerde op zijn patroniserende houding richting Helena, een houding die ik zelf zo nu en dan ook tenenkrommend vind, maar die ik tegelijkertijd heel goed bij Mica vind passen. Ik heb hem niet voor niets dat karakter gegeven.
Tot nu toe leidde elke invalshoek tot goede gesprekken en vind ik het heel bijzonder om te horen wat mensen uit mijn verhaal halen.
Je bent samen met je uitgever, Zilverbron, vaak te vinden op beurzen en festivals. Hoe belangrijk is het voor jou om contact te hebben met je lezers?
Als mensen Het derde verbond op een beurs of festival bij me kopen, vraag ik altijd of ze me laten weten wat ze van mijn verhaal vinden. Ik ben heel makkelijk te vinden op Facebook en Twitter. Nieuwsgierig ben ik naar welke verhaallijnen lezers het meest bijblijven. En of ze in mijn verhaal herkennen wat ik verteld heb over energie. Dankzij het contact met lezers ontdekte ik dat mijn verhaal op verschillende manieren te lezen is. Dat vind ik bijzonder. Iedereen haalt eruit wat bij hem of haar past.
Wat me op festivals opvalt is dat er gelukkig veel mensen zijn die net als ik echte lezers zijn, wat vaak leidt tot uitgebreide gesprekken. Bijvoorbeeld over het belang van goed uitgewerkte personages. Of dat er niets zo erg is als een nog niet afgeschreven boekenreeks, waarbij elk deel met een cliffhanger eindigt, waarna je als lezer nog een eeuwigheid moet wachten op het moment dat het volgende boek uitkomt. Gelukkig kan ik ze over Het derde verbond geruststellen, ook al komt er een tweede boek. Als de lezer Het derde verbond uit heeft, is alles rondom de invasie in Amerika helder.
Wat is je grote droom op schrijfgebied?
Meer tijd om te schrijven. Ik heb meerdere verhalen in mijn hoofd waarin energie een grote rol speelt. Ik hou ervan om deze verhalen over energiegebruik te verbinden met de werkelijkheid om ons heen. Een lezer moet zich kunnen indenken dat het ook in ons leven kan voorkomen.
Inmiddels sta je op de lijst voor nominatie voor de shortlist van de De Hebban|Crimezone Debuutprijs 2014. Hoe voelt dat voor jou?
Mensen die een standaard thriller verwachten wanneer ze aan Het derde verbond beginnen, krijgen een spannend verhaal met Sciencefiction elementen voor hun kiezen. Niet iedereen zal dat kunnen waarderen. Dat het boek nu van de jury voldoende punten voor de stemlijst kreeg, is geweldig.
Tegelijkertijd is het ook heel dubbel. Ik wilde op vakantie veel tijd besteden aan mijn tweede boek. Ik merk dat de nominatie enorm afleidt. Vooral omdat ik zelf stemmen mag werven voor Het derde verbond. Tijdens het schrijven kijk ik zo nu en dan op Hebban of er nog stemmen bij gekomen zijn. Ik hoop dat er nog veel stemmen bij komen. Ik vind het heel spannend of Het derde verbond de shortlist haalt!
Ik ga nu een gemene vraag stellen, ik weet dat auteurs vaak bescheiden zijn. Waarom moet men op jouw stemmen?
Je hebt het zelf gelezen, Eva, er is natuurlijk maar 1 antwoord mogelijk op deze vraag: Omdat het een goed en verrassend boek is.
Laatste vraag: Wat kunnen we van jou in de toekomst verwachten?
Nieuwe boeken die (deels) zullen spelen in Experiaan. Ik ben nog lang niet uitgekeken op die wereld. Of Helena en Mica altijd de hoofdrol zullen spelen in deze verhalen, dat weet ik nog niet. Er zijn meer personages die ik interessant vind.
Stem op Het derde verbond van Liane Baltus voor de De Hebban|Crimezone Debuutprijs 2014
klik hier om te stemmen.
